Net zo divers als de landschappen van het land met het witte kruis op een rode achtergrond, onderscheiden de kwekerijen zich door hun vermogen om zich aan te passen aan de behoeften van hoveniers, lokale overheden en amateurtuiniers, van het zuiden van het land tot de bergen van Graubünden. Alle productie is bestemd voor de binnenlandse markt, met uitzondering van de kwekerij Meylan et Cie, een vaste exposant op Groot Groen Plus, die haar enten en specialiteiten van coniferen exporteert naar Europa.

Een groot deel van de kwekerijproducten wordt geïmporteerd om te voldoen aan de behoeften van de Zwitserse markt. Hoewel de meeste kwekerijen generalistische bedrijven zijn met een breed scala aan producten, worden er ook verschillende specialiteiten gekweekt, zoals jonge sierplanten, opgeleide fruitbomen, rozenstruiken en jonge bosplanten, elk aangepast aan een specifiek klimaat.

Diverse klimaten 

Zwitserland heeft een oppervlakte van slechts 41.291 km2, maar voor een klein land heeft het enorme geografische uitersten. Het meest zuidelijke kanton van Zwitserland, Ticino, wordt bijvoorbeeld beschermd door de Alpen. Dit kanton heeft een mild klimaat en kwekerijen zoals het bedrijf Eisenhut produceren camelia's en citrusvruchten met uitzicht op het Lago Maggiore. Ter vergelijking: er zijn alpiene kwekers, zoals de kwekerij Schutz in Filisur, die op meer dan 1000 meter hoogte ligt en winterharde planten produceert voor de tuinen van villa's in skigebieden.

Politieke en economische situatie 

Hoewel Zwitserland geen lid is van de Europese Unie (EU), regelt het zijn economische en wetenschappelijke uitwisselingen met Europa via een reeks bilaterale overeenkomsten. Deze overeenkomsten hebben betrekking op verschillende gebieden zoals handel, onderzoek en de mobiliteit van personen. De vrijhandelsovereenkomst uit 1972 vergemakkelijkt bijvoorbeeld de handel in industriële goederen, terwijl de bilaterale overeenkomsten I en II, ondertekend in respectievelijk 1999 en 2004, deze samenwerking uitbreiden naar sectoren als landbouw, transport en wetenschappelijk onderzoek. Zwitserland levert ook financiële bijdragen aan Europese onderzoeksprogramma's zoals Horizon 2020.

De organisatie JardinSuisse 

Met ongeveer 5.000 bedrijven en een bruto toegevoegde waarde van meer dan CHF 4,6 miljard is de groene sector een niet te onderschatten economische factor in Zwitserland. Er werken meer dan 25.000 mensen. De spelers in alle tuinbouwsectoren komen samen in een interprofessionele vereniging genaamd JardinSuisse. Deze heeft 2.000 leden, waaronder 118 kwekerijen en vaste plantenkwekerijen, waarvan er een paar biologisch gecertificeerd zijn. De missie van JardinSuisse is om de belangen van de tuinbouwsector te vertegenwoordigen tegenover de Confederatie, de 26 kantons en derden. Naast haar politieke rol biedt de vereniging haar leden adviesdiensten, marketingondersteuning en bijvoorbeeld de certificering "Swiss Plants". Leden kunnen ook profiteren van het eigen pensioenfonds en de verzekeringsfaciliteiten van de vereniging. Het beheren van beroepsopleidingen in de tuinbouw is een van de belangrijkste taken van de vereniging. Ze zet zich ook sterk in voor milieuvriendelijke productie, met steunprogramma's om de CO2-uitstoot te verminderen en een doelstelling om tegen 2040 te verwarmen zonder fossiele brandstoffen. De meeste producenten hebben het gebruik van turf in hun substraten al verminderd en vaak zelfs afgeschaft.

JardinSuisse internationaal 

De vereniging JardinSuisse geeft informatie over de belangrijkste onderwerpen in de groene sector via het vakblad g'plus, dat in het Duits en Frans wordt uitgegeven, en verzorgt public relations. Zwitserse kwekers, en boomkwekers in het bijzonder, worden vertegenwoordigd door afgevaardigden die lid zijn van JardinSuisse in verschillende Europese en internationale groepen. Ze nemen deel aan de onderzoeken van de European Nurserystock Association ENA en zijn lid van de International Hardy Plant Union ISU.

Zwitserse kwekerijen in enkele cijfers  

De grootste kwekerij in Zwitserland kweekt momenteel iets minder dan 100 ha en heeft ongeveer 100 mensen in dienst. Dan zijn er nog een tiental kwekerijen met een oppervlakte van 25 tot 45 hectare, gevolgd door nog eens een tiental met een oppervlakte van 12 tot 25 hectare, die samen de top 25 vormen van de grootste kwekerijen in Zwitserland. De meeste kwekerijen breiden geleidelijk hun containeroppervlak uit, verminderen de open grond en kweken grote containers in Air-Pots. Elk jaar leveren statistieken structurele gegevens over Zwitserse kwekerijen. Wat het aantal activiteiten betreft, toonde het onderzoek van 2021 een totaal van 340 bedrijven, alle categorieën samen, waaronder 211 gespecialiseerde kwekerijen, die samen 858 hectare beheerden met in totaal 1.970 werknemers (voltijdsequivalenten FTE's). De bruto toegevoegde waarde van de kwekerijproductie werd dat jaar geschat op 200 miljoen euro. In 2015 waren er nog 377 kwekerijen met een totale oppervlakte van 945 ha, die door 2400 werknemers werden bewerkt voor bijna dezelfde toegevoegde waarde. In 2021 zullen 78 nieuwe leerlingen hun opleiding tot boomkweker beginnen.

Prijsindex 

Het Zwitserse Federale Bureau voor de Statistiek (FSO) houdt regelmatig de prijzen bij van tuinbouw- en boomkwekerijproducten. Uit de beschikbare cijfers voor de tuinbouwproductie van maart 2023 tot maart 2024 blijkt dat de aan telers betaalde prijzen voor snijbloemen met 1,6% zijn gestegen en die voor potplanten, balkonplanten en perkplanten met 2%. Sinds maart 2021 zijn de prijzen voor snijbloemen en pot-, balkon- en perkplanten sterk gestegen met respectievelijk 8,3% en 8,2%. In deze periode hebben siertelers de kostendruk van de inflatie kunnen doorberekenen aan de consument. Ter vergelijking: de producentenprijzen voor de economie (inclusief olieproducten) zijn sinds 2001 met 6,2% gestegen en de consumentenprijzen met 6,4%. De importprijzen zijn daarentegen gedaald dankzij de sterke frank.

Samenvatting 

Hoewel welvarend, laten de statistieken over de Zwitserse productie een erosie zien in het aantal kwekerijen en de oppervlakte die door de sector wordt bezet. De toegevoegde waarde blijft daarentegen stabiel in een markt die aan het begin van het jaar een opwaartse trend vertoont. Net als elders behoren het beheersen van de gevolgen van de stijgende energiekosten en, ondanks een effectief beroepsopleidingssysteem, het werven van geschoolde arbeidskrachten tot de twee grootste uitdagingen voor kwekerijen in Zwitserland.

Tekst en foto's: ©Jean-Luc Pasquier