In de Zweedse stad Örebro onderzoekt de gemeente innovatieve benaderingen om zowel nieuwe als bestaande parkgebieden te ontwikkelen. Hun visie concentreert zich op het creëren van ruimtes met een verscheidenheid aan plantmaterialen, waardoor natuurlijke omgevingen worden bevorderd die zowel rijk als aantrekkelijk zijn voor het spelen van kinderen. Hieronder kunt u inzicht krijgen in een paar van deze parkprojecten.

Het concept van het combineren van een speelse en natuurlijke omgeving om het spelen te verbeteren wordt 'lekotoper' genoemd. Deze term combineert het Zweedse woord voor spelen, “lek”, met een achtervoegsel dat een natuurlijke omgeving suggereert. Een lekotop is ontworpen met op de natuur gebaseerde ideeën in plaats van traditionele speeltoestellen, waarbij spel en natuur worden geïntegreerd. Hier worden natuurlijke materialen onderdeel van de speelervaring, waardoor kinderen worden aangemoedigd om hun fantasie te gebruiken en de gezondheid wordt bevorderd.

Het hoveniersbedrijf Urbio heeft een belangrijke rol gespeeld bij de planning van parken in Örebro. De afgelopen jaren hebben ze gewerkt aan richtlijnen om dit natuurgerichte speelconcept verder te ontwikkelen. Deze richtlijnen zijn geïnspireerd op hun projecten in Örebro en inzichten van onderzoekers en andere experts op dit gebied. Urbio beschrijft dit document als een gids, met als doel een fris perspectief te bieden en kritiek te leveren op de conventionele ontwerpen van veel speelplaatsen en schoolpleinen vandaag de dag. Het doel is om nieuwe visies te inspireren over hoe deze ruimtes eruit zouden kunnen zien en zouden kunnen functioneren.

De gids gaat in op de voordelen die lekotoper biedt voor spelen en geeft aanbevelingen voor het ontwerp, inclusief de materiaalkeuze. Het laat ook verschillende lekotoper-voorbeelden zien van de gemeente Örebro, met details over het planningsproces op basis van speelwaarden en mogelijke onderhoudsoverwegingen.

Uitdagend spelen en een groene omgeving

Een voorbeeld uit Örebro is het parkgebied Eklunden. In de buurt was de gemeente van plan om een nieuwe school te bouwen, maar ze realiseerden zich dat het schoolplein veel te klein was. Daarom pasten ze de positie van de weg aan om toegang te krijgen tot Eklunden. Nu dient het parkgebied als uitbreiding van het schoolplein en biedt het voldoende ruimte voor uitdagend spel omringd door een verscheidenheid aan planten.

In dit project werkte de gemeente samen met een consultant met expertise in omgevingspsychologie om het eerste ontwerp voor het gebied te maken. Het was essentieel om een inclusieve speelomgeving te ontwikkelen, niet alleen voor de algemene leerlingenpopulatie, maar ook specifiek voor kinderen met speciale behoeften, die een speciale afdeling binnen de school hebben.

Voordat Eklunden werd herbouwd, was het een vlak park met gemaaid gras en grind. Het landschap is omgetoverd tot een dynamische ruimte met heuvels om op en af te rennen, diverse vegetatie en elementen in een mild kleurenschema. De plantenselectie werd samengesteld door tuinman Peter Korn, bekend om zijn grindtuinen, en Phillippe Weiss, een expert in eetbare tuinen. De planten werden in kleine hoeveelheden, dicht bij elkaar en dicht op elkaar geplant. Er is voor deze aanpak gekozen om de planten aan te moedigen sneller naar elkaar toe te groeien, wat zorgt voor zowel weinig onderhoud als snelle resultaten in een park dat onderhevig is aan veel slijtage.

Gezondheid bevorderend

Een tweede voorbeeld uit Örebro is Stora Holmen, een bestaand park in het stadscentrum dat door de gemeente opnieuw werd aangelegd. Net als bij veel andere projecten in de stad is het hergebruik van massa's, boomstammen en stenen cruciaal geweest bij de aanleg van de speelomgeving op Stora Holmen. Verrassend genoeg hoefden we maar heel weinig aan te schaffen.

- Hier hebben we tijdens het project geen gedetailleerde plannings- of constructiedocumenten opgesteld, maar veel problemen achteraf ter plaatse opgelost met onze projectgroep, zegt Magnus Carlberg, stadstuinman en parkmanager in Örebro.

Een ander doel van de speelomgeving was om deze inclusief te maken, met name voor kinderen met neuropsychiatrische aandoeningen. Daarom werd al in een vroeg stadium de Deense landschapsarchitect Helle Nebelong, bekend om haar langdurige werk op het gebied van inclusief spelen, aan boord gehaald om ideeën aan te dragen voor de ontwikkeling van de locatie.

- Het was belangrijk om een speelomgeving te creëren die de gezondheid van velen bevordert. We merken dat dit een plek is geworden waar mensen actief naartoe gaan, nu het ook een duidelijkere identiteit heeft, zegt Magnus Carlberg.

Beplanting met rondkorrelig zand

Het laatste voorbeeld komt uit Hjälmarsviksparken, op tien minuten rijden van het stadscentrum. Hier legde de gemeente een park aan tussen een nieuwbouwwijk en een natuurgebied.

- We hebben een ontwerpvoorstel gemaakt dat ruimtelijkheid en karakter uitstraalt, compleet met secties en referentiebeelden. We bezochten de locatie ook meerdere keren en maten en testten verschillende locaties en ruimtes. Dit materiaal werd vervolgens de basis voor verdere ontwikkeling op de locatie, rekening houdend met de unieke omstandigheden, zegt Emma Simonsson, landschapsarchitect bij Urbio.

In Hjälmarsviksparken bestaat de bodem voornamelijk uit zware klei, vergelijkbaar met de grond die naar de locatie werd getransporteerd. Om de omstandigheden voor wortelvestiging en mycorrhiza-groei te verbeteren en de verspreiding van onkruid tegen te gaan, werden de oppervlakken die bestemd waren voor beplanting bedekt met rondkorrelig zand. De diepte van deze zandlaag varieert: 20-30 centimeter voor weideplanten en 10-15 centimeter elders. Om de bodemverdichting in deze beplantingsgebieden te verminderen, werden al vroeg routes voor zware voertuigen vastgesteld.

Dichte beplanting

Emma Simonsson wijst op de overvloed aan insecten in het bloeiende landschap, de natuurlijke betekenis van het bestaande bos en het eetbare aanbod van de bostuin. Het waterlandschap is weliswaar esthetisch mooi, maar speelt een cruciale rol bij het opvangen van grote hoeveelheden regenwater.

Er werd gekozen voor een dichte beplanting met kleine struiken en bomen om de kosten te minimaliseren en een snellere vestiging te garanderen. Omdat het park overgaat in het aangrenzende natuurgebied, werden onder andere lijsterbes, hazelaar en meidoorn geïntroduceerd. Aan de achterkant van de sleeheuvel staan bessenstruiken en fruitbomen.

Grenzend aan de zandomgeving en de kleine vijver zijn kustplanten opgenomen. De weideheuvels van het park zijn versierd met een overvloed aan vaste planten en bollen. Daarnaast zijn er ruigere delen met hoge grassen en robuuste vaste planten.

- Hier hebben we een groene en natuurlijke buitenomgeving gecreëerd met speelplaatsen die rijker zijn aan ervaringen in vergelijking met een gewone speelplaats, merkt Emma Simonsson op.