“Als waterschap zijn we beheerder van de waterkwaliteit en de hoeveelheid regenwater in het gebied. Dat zijn we in ons hele gebied in West-Brabant, van Tilburg tot en met Bergen op Zoom en van Moerdijk tot de Belgische grens en dus ook in Zundert”, zegt Angelien Hagenaars, lid van het dagelijks bestuur van waterschap Brabantse Delta en zelf woonachtig in het gebied.

Onze eerste vraag aan het waterschap was: Hoe staat het in deze regio met de kwaliteit van het oppervlaktewater? 

Kwaliteit

“Het waterschap werkt nauw samen met boomkwekers in Zundert. Deze samenwerking bestaat sinds 2006. Toen hebben we voor het eerst naar de invloed van de boomkwekerij en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op de kwaliteit van het oppervlaktewater (water in sloten, beken en rivieren) gekeken. Sindsdien werken we samen in allerlei projecten om de waterkwaliteit te verbeteren. Het aantal overschrijdingen van de norm van gewasbeschermingsmiddelen daarin zagen we in de eerste periode flink dalen. Die daling vlakt de laatste jaren af. Het aantal overschrijdingen blijft nu gelijk. Te denken valt aan 3-4 overschrijdingen per jaar, en dat willen we graag in samenwerking met de sector nog verder terugbrengen. De opkomst van mechanische onkruidbestrijding heeft sterk geholpen in het terugbrengen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.”

Kwantitatief

“We zitten in een natte periode. Er is in het algemeen in heel Nederland veel meer neerslag dan in een gemiddeld jaar. Dat kan het komende groeiseizoen weer anders zijn. Zo was er in 2018 een historisch droge periode en in 2024 een historisch natte periode. De rol van het waterschap is steeds uitdagender en de samenwerking, met in dit geval de kwekers in Zundert, is daarmee steeds belangrijker. We moeten water in nattere perioden zoveel mogelijk tijdelijk parkeren en al in de bodem brengen om de voorraad in de bodem aan te vullen om het in drogere perioden weer te kunnen gebruiken. Om daar de juiste balans in te vinden, is er het programma ‘Water in Balans’. Dat programma is met 10 onderliggende projecten het concrete gevolg van deze uitdagingen en de gezamenlijk aanpak om tot oplossingen te komen. Op de website ‘Zundert Floreert’ staat nog meer informatie over ‘Water in Balans’. Er wordt bijvoorbeeld gewerkt aan meer ruimte voor water in de lagergelegen gebieden.”

Wat kunnen de boomkwekers naar uw mening doen om het waterbeheer zo optimaal mogelijk te doen?

“De samenwerking met de agrarische sector leidt zichtbaar tot resultaat. Er zijn al twee prijzen gewonnen. De ‘Aan de Slag trofee’ - destijds uitgereikt door toenmalig minister Hugo de Jonge - voor de pilot ‘Vitaal Buitengebied’ en voor het project ‘Zicht op Water’ is de Waterinnovatieprijs van de Unie van Waterschappen gewonnen. Kortom, een zichtbaar succesvolle samenwerking die niet stil staat.”

Welke maatregelen kunnen de kwekers maar ook de inwoners nemen in verband met de klimaatverandering (droogte/overvloedige regenval)?

“Kwekers kunnen overtollig water in de bodem brengen, zodat de watervoorraad voldoende is aangevuld om in de zomer te kunnen beregenen. Zo zetten ze een stuw in de sloot om het water niet weg te laten stromen. Op deze manier kan het water in de bodem zakken. Deze methode is al op diverse plekken succesvol toegepast. Particulieren kunnen onder andere hun regenpijp loskoppelen van het riool. Op deze manier stroomt het regenwater direct de tuin in. Dit heeft veel voordelen: huiseigenaar en directe omgeving hebben minder overlast bij hevige regenbuien, de druk op het rioolstelsel neemt af en de grondwaterstand op de huispercelen blijft op niveau. Vanuit de gemeente Zundert wordt dit ook ondersteund door middel van de Brickey. Die naam geeft Zundert aan een tegel die onder de afgekoppelde regenafvoer ligt om het water te verdelen.”

“Maar inwoners kunnen meer maatregelen in hun tuin nemen. Want een groene, watervriendelijke tuin helpt bij hevige regenval om wateroverlast te verminderen. Soms is het langere tijd warm en droog. Stenen en beton in je tuin houden deze warmte vast, waardoor het extra warm kan aanvoelen. Beplanting en groen houden juist water vast en zorgen er daarmee voor dat de tuin op hete zomerse dagen een stuk koeler is. In een groene tuin met planten en bomen zorgen de bomen namelijk voor schaduw en dus lagere temperaturen.” Meer tuintips vind je op www.brabantsedelta.nl/tuintips.

Goed waterbeleid is essentieel  voor boomkwekerijsector

Water is een basisbehoefte. Geen enkel levend wezen kan leven zonder water, maar water is ondanks dat het soms dagen regent nog altijd schaars. Om deze schaarste te voorkomen/aan te vullen, moet het productiemiddel water worden bespaard en efficiënt beheerd. Zowel in hoeveelheid als in kwaliteit. Dit geldt zowel voor de overheid als voor het bedrijfsleven en ook voor de burger. Hoe gaan we er zo efficiënt mogelijk mee om? Voor dit artikel legde de KwekersBode het oor te luisteren bij twee specialisten op het gebied van waterbeheer in de boomkwekerijsector: PlantoSys Nederland BV en Aqua Sifra. Het water is niet alleen nuttig, maar kan ook een bedreiging vormen, zowel het tekort eraan als een stortvloed aan hemelwater. Ook in de particuliere tuin moet zorgvuldig met water worden omgesprongen.

Praktische oplossingen

PlantoSys Nederland BV uit Lochem is betrekkelijk nieuw op de boomkwekerijmarkt, maar sinds de oprichting in 2010 inmiddels actief in ruim 30 teelten en meer dan 20 landen. “Wij zijn een innovatief bedrijf dat kennis, ervaring en vernieuwende inzichten vertaalt in praktische oplossingen voor de land- en tuinbouw en voortdurend investeert in onderzoek”, zegt directeur en adviseur boomteelt Alwin Scholten. “En bij ons gaat het dan om producten die zijn samengesteld op basis van natuurlijke ingrediënten.” In het kader van het waterbeheer op de kwekerij is het behoud van een stabiele pH-waarde van groot belang. Daarnaast is het essentieel dat de gietleidingen en druppelaars schoon blijven en niet verstoppen.

Een veel gebruikte toepassing is daarom waterstofperoxide ter voorkoming van vervuiling van de leidingen. Echter kan een teler dan niet ook nog organische producten, zoals biostimulanten en organische meststoffen, vanuit de mestbak meedruppelen. Onderzoek op basis van deze gegevens leidde tot de ontwikkeling van twee producten: Blue Bac-1 en Blue Bac-2. Dit zijn 100% natuurlijke producten voor wateronderhoud die afrekenen met organische verontreinigingen van het watersysteem. Beide producten zijn ontwikkeld op basis van specifiek werkende bacteriën. Blue Bac-1 concurreert op de organische voeding in het water met algen en helpt aansluitend ook nog eens bij het verteringsproces van afgestorven algen. Blue Bac-2 creëert een zeer gladde natuurlijke coating aan de binnenkant van het leidingsysteem waardoor organische vervuiling, zand en bijvoorbeeld neerslag van fosfaat, geen kans krijgt zich te hechten. Alwin Scholten: “Een ander belangrijk voordeel van Bac-2 is dat het pH van het gietwater veel stabieler kan blijven en de positieve gevolgen daarvan zie je ook terug in het substraat. In de aardbeienteelt wordt hier al succesvol mee gewerkt en ook in de boomkwekerijsector zien we de belangstelling groeien.”

Waterplanten belangrijk voor goed waterbeheer

Waterplantenkwekerij Aqua Sifra uit Boskoop/Hazerswoude-Dorp bestaat al sinds 1994. Eerst met de vestiging aan de Compierkade in Boskoop en daarna ook met een locatie aan de Burgemeester Smitweg in Hazerswoude-Dorp. Eigenaar Piet Bakhuijzen is al vanaf het begin in de zaak gegroeid en kreeg de passie voor waterplanten met de paplepel ingegoten. “Onze manier van werken komt voort uit jarenlange praktijkervaring, niet uit een boekje”, zegt Piet. Zijn grote waterplantenkwekerij biedt een divers, voornamelijk inheems assortiment van meer dan 320 verschillende soorten water- en oeverplanten. Met zo’n 10 medewerkers en een totale oppervlakte van 12.000 M2 is Aqua Sifra een van de grootste waterplantenkwekerijen in de regio Boskoop. “Wij leveren onze planten aan een breed scala afnemers, dat zijn tuincentra, hoveniers, groenvoorzieners, collega-kwekers en ook overheden in binnen- en buitenland.”

“Water- en oeverplanten zijn belangrijk voor een goed waterbeheer”, zegt Piet. “Ze houden het water helder. Ze nemen voedingsstoffen (zoals stikstof en fosfaat) op en scheiden zuurstof uit.” Als we naar het belang van waterplanten kijken voor het openbaar oppervlaktewater, dan zien we dat waterplanten de bodem en zwevende deeltjes vastleggen en voedingsstoffen opnemen. Door de verbeterde waterkwaliteit en de aanwezigheid van planten, krijgen (blauw)algen nauwelijks kans om te groeien. Daarnaast bieden waterplanten een schuil- en paaiplaats voor waterdieren en jonge vis. Een groot probleem ziet Piet in de aanwezigheid van rivierkreeftjes, die is uitgegroeid tot een ware plaag. Zeker voor de planten. Voor zowel de aanplant in en rond de vijver in de particuliere tuin als zeker ook voor de aanplant in en om de openbare oppervlakte is een juiste keuze voor de aan te schaffen planten belangrijk.

Namens Vakbeurs GrootGroenPlus: Didier Hermans, bestuurslid

"Kwekerijpercelen zorgen voor een goede infiltratie. Elke druppel telt en daarom vangen wij, en met ons veel deelnemers aan GrootGroenPlus, de regen vanuit onze serres en containerteelt op."