Als na de kerst ook de Drie Koningen op hun retour zijn, begint in Spanje pas echt het nieuwe jaar. Nieuwe initiatieven, uitdagingen en kansen op persoonlijk en zakelijk gebied. Voor de Valenciaanse plantenkwekers die getroffen zijn door de dramatische overstroming eind oktober 2024, ziet 2025 er echter bar anders uit. De sector raamt de verliezen op 150 miljoen euro, 50 miljoen voor het teloorgaan van planten en 100 miljoen voor de vernielde bedrijfsgebouwen, kassen met hun installaties en productievelden. De enorme kracht van het water maakte een abrupt einde aan het verkoopseizoen-2025 en mogelijkerwijs aan campagnes in de volgende jaren, tal van teelten zijn immers meerjarig.

Auteur: Christian Vos 

De voorlopig toegezegde overheidssteun voor de getroffen kwekerijen dekt nog niet eens 1% van de schade, aldus Asfplant, de organisatie in de Valenciaanse regio voor de groene sector. Uiteraard is daar nog niet het laatste woord over gesproken. In Spanje is men nooit erg gerust op het uitbetalen van door de staat toegezegde schadevergoedingen of subsidies. Of het nu om een natuurramp gaat of een premie op de aanschaf van een elektrische auto, het vertrouwen in een tijdige afrekening is minimaal. Toen in 1982 de stuwdam in de rivier Tous doorbrak, werden de getroffen families pas vijftien jaar later tegemoetgekomen.

Toevalligerwijs, bevond auteur van dit artikel, Chris Vos, zich tijdens die ramp in 1982 even ten noorden van de stad Valencia om reportages over de Spaanse citrussector te maken. De toen eveneens gewelddadige overstromingen vonden ten zuiden van de hoofdstad plaats. Hij hoorde het over de autoradio. De mensen in de getroffen plaatsen werden gesommeerd te evacueren, maar weinigen gaven daar gehoor aan. Voor het goed functioneren van de ‘Bescherming Bevolking’ is naast de nodige communicatietechniek ook vertrouwen in de overheid vereist. Na afloop van een serie interviews met citrus-exporteurs, reed hij nog even naar het getroffen dorp Alzina. Langs de toegangsweg stapelde zich meters hoog verloren gegane huisraad op, inclusief rottende planten en dode dieren, dik bedekt met een laag vieze bruine modder. De penetrante stank blijft hem nog altijd bij. Het water was gezakt naar stoephoogte, toch bleek het gevaarlijk vanwege de nauwelijks waarneembare open rioolputten, daarom: snel wegwezen.

Toentertijd bestond uiteraard de mobiele telefoon nog niet voor het dagelijks gebruik onder de bevolking. Van een waarschuwingssysteem via dit medium was dus geen sprake. De communicatie verliep via de radio. Nu bestaat het Alert Alarm wel, ook in Spanje, alleen de verantwoordelijke autoriteit voor rampenbestrijding in de regio Valencia had geen idee hoe dat werkte, al had ze daarover weleens iets gehoord… Met of zonder Alarm Alert; de schade door de Dana 2024 zal dezelfde zijn geweest, echter bij een tijdige waarschuwing zouden vele mensenlevens gespaard zijn.

Zoals zo vaak na een dramatische natuurramp, komen ineens allerlei plannen uit stoffige bureauladen tevoorschijn, die gevaren aankondigen in bepaalde streken en ook technische oplossingen aangeven. Dat is nu weer gebeurd, het betreft projecten die inderdaad miljoenen kosten. De huidige immense schade bedraagt nu echter vele malen meer. Alleen al in de landbouw en veeteelt raamt men die op 1.089 miljoen euro (bron: AVA Asaja). Spanje zal moeten investeren in grootschalige projecten, zoals indertijd, als gevolg van een grote overstroming, de omlegging van de rivier Turia in Valencia. Maar ja, dat is politiek op een iets langere termijn… Ondertussen trachten de betreffende Valenciaanse kwekerijen de zaken weer met man en macht op orde te krijgen om zo snel mogelijk hun positie op de Europese markten weer waar te maken.

De laatste jaren is het areaal voor sierteelt in Catalonië stabiel gebleven

Een ander belangrijk gebied voor de Spaanse boomteelt is Catalonië. Catalonië heeft de vier provincies: Girona, Lleida, Barcelona en Tarragona. In elke provincie hebben kwekers een vereniging, die zich op hun beurt hebben gegroepeerd in een federatie die is gevestigd in de ‘Mercat de Flor i Planta ornamental de Catalunya’ in Vilassar de Mar. Het is een van de twee groothandelsmarkten in de Autonome Gemeenschap. De federatie is ook lid van Fepex, dat de verenigingen van producenten/exporteurs van fruit, groenten, snijbloemen en levende sierplanten groepeert. Onder de paraplu van Fepex neemt de ‘Federació de Viveristes de Catalunya’ deel aan internationale beurzen.

Bijna alle bedrijven in de sierteeltsector zijn familiebedrijven. Hetzelfde kan gezegd worden van de groothandelaren. Wat de levering van plantmateriaal betreft, hebben sommige internationale bedrijven een vestiging in Catalonië en andere werken via agenten.

De meeste kwekers in Catalonië verkopen zelf hun productie. Hetzelfde geldt voor collega’s in andere regio’s. Sommige distributeurs werken met een vaste groep producenten en Barcelona telt ook een coöperatie van producenten. Er zijn pogingen gedaan om een veiling op te zetten op de groothandelsmarkten in Vilassar de Mar en Murcia, maar deze initiatieven zijn mislukt. Met een uitgebreid assortiment spelen de producenten in op de uiteenlopende vragen van de klanten. Catalonië biedt daarom een indrukwekkend assortiment van sierplanten, waterplanten, aromatische planten, kamerplanten, seizoensplanten, mediterrane planten, vetplanten, bonsai, cactussen, bomen tot palmbomen. 

Door de jaren heen is het oppervlak voor de sierteelt redelijk stabiel gebleven. In veel landen, Spanje is daarop geen uitzondering, is bedrijfsopvolging problematisch omdat kinderen niet worden aangemoedigd om in de voetsporen van hun ouders en grootouders te treden. In dit geval is de enige oplossing om het bedrijf te verkopen aan andere kwekers in de handel als de het in een landelijk gebied ligt. 

De ‘Generalitat de Catalunya’ leverde de grafieken in dit bericht en publiceerde deze op 7 maart 2024. De gegevens hebben echter betrekking op voorgaande jaren. Per provincie wordt het oppervlak weergegeven dat wordt gebruikt voor het kweken van sierplanten en ook het aantal geregistreerde bedrijven. De kaart geeft de gemeenten weer waar sierplanten worden geteeld en de tabellen over export en import bevatten relevante gegevens over bestemming en herkomst. De productiedaling in 2022 is volgens Fepex vooral te wijten aan het slechte weer.

Namens Vakbeurs GrootGroenPlus: Chantal van Kuyck, beursmanager

"Bedrijfsopvolging van (familie)bedrijven is ook in Spanje geen vanzelfsprekendheid. Dit gegeven benadrukt het belang om de liefde voor en kennis van het groen uit te blijven dragen. Ook GGP is daarvoor een juist platform."