In november 2024 werd het eerste geval van Obama nungara ontdekt in een nieuw aangelegde plantage in Malmö, Zweden. Sindsdien heeft de industrie hard gewerkt om manieren te vinden om de gevreesde invasieve soort te ontdekken en tegen te gaan.

Obama nungara is een nieuwe invasieve soort in Zweden, die in november 2024 werd ontdekt in het zuiden van het land. Sindsdien is het ontdekt op verschillende soorten planten die geïmporteerd zijn van verschillende leveranciers op het continent.

Obama nungara is een platworm die oorspronkelijk uit Zuid-Amerika komt; Brazilië, Argentinië en Uruguay. Hij is onbedoeld in Europa en de Verenigde Staten geïntroduceerd via de plantenhandel. De platworm is een roofdier dat leeft van wormen, slakken en andere soorten platwormen. Hij komt in de natuur meestal voor onder stukken hout, stenen en bladeren. Tot nu toe is hij ontdekt in planten, onder potten en bakken in Zweden.

Snel handelen

De Zweedse regering heeft snel gehandeld en in december besloten om noodmaatregelen in te voeren in overeenstemming met artikel 10 van de EU-verordening nr. 1143/2014 over invasieve uitheemse soorten. Sinds 7 januari 2025 vallen Obama nungara's in Zweden onder de zogenaamde noodmaatregelen. Dat betekent dat het nu verboden is om de soort opzettelijk te houden, te laten groeien, over te brengen of uit te wisselen, en in het milieu uit te zetten.

Obama nungara is in veel Europese landen aangetroffen en vormt nu ook een bedreiging voor Zweden. Velen vrezen nu de gevolgen als de soort zich verspreidt, onder andere vanwege het effect op bodemwormen en dus op de gezondheid van de bodem.

Geen wetenschappelijk onderzoek

Op EU-niveau is een risicoanalyse uitgevoerd over de vraag of de worm invasief zou kunnen worden en in het eerste kwartaal van 2025 wordt naar verwachting besloten of de worm moet worden toegevoegd aan de EU-lijst van invasieve soorten.

- Obama nungara wordt niet beschouwd als een plaag voor planten en waarschijnlijk is dat de reden waarom het in Europa nog niet erg serieus wordt genomen. Er is nog steeds geen specifiek wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de schadelijke effecten ervan, wat er misschien toe bijdraagt dat er nog geen systematische maatregelen zijn genomen om het te bestrijden, zegt Nils Andersen, CEO en productmanager van Splendor Plant, de grootste groothandel in plantenkwekerijen in Scandinavië.

Advieslijsten en rapporten

In 2025 zullen we veel meer weten over de platworm, maar nu gaat het erom snel en effectief te handelen om het risico op verspreiding te minimaliseren. De Zweedse Landraad (Länsstyrelsen) heeft advieslijsten gemaakt voor de industrie om de verspreiding van Obama nungara te beperken, bijvoorbeeld hoe geïmporteerd plantmateriaal te bestrijden en hoe te handelen bij ontdekking van de soort. In Zweden zijn de gemeenten verantwoordelijk voor het toezicht op kwekerijen. Alle bevindingen moeten worden gerapporteerd aan de Zweedse Landraad of het Zweeds Bureau voor Milieubescherming (Naturvårdsverket).

Zoeken naar creatieve oplossingen

Na de ontdekking in november hebben kwekerijen snel gehandeld met verschillende creatieve oplossingen. Het is een voordeel om er zeker van te zijn dat de methoden die worden gebruikt om de wormen uit te roeien de planten niet schaden. Er worden bijna 2000 verschillende planten gekweekt in Zweedse kwekerijen en hoe ze allemaal reageren op hitte- en koudebehandelingen weet op dit moment niemand.

Splendor Plant is actief bezig geweest en heeft besloten de veiligste kwekerij voor zijn klanten te zijn. Hun doel is om planten te leveren die vrij zijn van Obama nungara zonder hun brede assortiment planten te veranderen. Om dat te doen, hebben ze een bestrijdingsprogramma ontwikkeld voor al hun geïmporteerde plantmateriaal en blijven ze werken aan methoden en technieken om de worm te bestrijden.

- We controleren grondig, maar het is moeilijk om 100 procent zeker te zijn dat het plantmateriaal vrij is van de soort. De volwassen wormen zijn veel gemakkelijker te vinden dan de kleine eitjes of de kleinere wormen die zo groot zijn als een sparrennaald, zegt Nils Andersen.

Methoden voor ontdekken en doden

De kwekerij heeft bijvoorbeeld geprobeerd speurhonden te trainen om te markeren als ze de worm ontdekken.

- Het is een interessante methode, maar het is tijdrovend en duur om honden te trainen. De honden moeten bijvoorbeeld het verschil weten tussen dode en levende wormen en we kunnen ze niet zo lang als nodig gebruiken om te zoeken. Daarom zijn honden in combinatie met visuele inspecties momenteel onze belangrijkste zoekmethode, zegt Nils Andersen.

Om de worm te doden zijn er verschillende technieken uitgeprobeerd, zoals het invriezen van plantmateriaal zonder de plant te beschadigen, en het bedrijf bouwt nu een faciliteit om de plantenklomp en de potten met warm water te kunnen behandelen, wat naar verluidt een effectieve manier is om de wormen te doden.

Kennis verspreiden

Splendor Plant houdt ook digitale seminars om hun kennis en informatie te verspreiden naar de industrie. In februari namen 700 mensen deel aan de seminars, zowel klanten uit de industrie als leveranciers. Het bedrijf heeft ook de communicatie met leveranciers uitgebreid om plantmateriaal te krijgen dat vrij is van Obama nungara.

- Toen we voor het eerst van de worm hoorden, hebben we contact opgenomen met vijftig leveranciers in Europa om te vragen of ze ervan wisten, wat ze wisten en of ze een bestrijdingsprogramma hadden. Slechts twee van de leveranciers, kwekerijen in Frankrijk, bevestigden dat ze op de hoogte waren, zegt Nils Andersen.

Het is momenteel een uitdagende situatie in de kwekerijsector, maar Nils Andersen is optimistisch.

- Ik denk dat we in staat zullen zijn om Obama nungara te verslaan, maar we zullen meer kennis, vindingrijkheid en samenwerking in binnen- en buitenland nodig hebben, zegt hij, en hij eindigt:

- Al dit werk zal er waarschijnlijk toe leiden dat we in de toekomst een grote voorsprong hebben, als we andere invasieve soorten ontdekken die we kunnen verslaan.

Een andere actie van Splendor Plant is het maken van een identificatiesleutel in zowel Zweeds als Engels, beschikbaar op hun website:

https://www.splendorplant.se/wp-content/uploads/2025/02/Key-Obama-Nungara-25-02-05.pdf

Zoeken naar Obama nungara

- Kijk onder de pot, op de grond of op het Mypex-weefsel.

- Kijk op de bodem van de pot.

- Til de plant uit de pot en kijk in de pot: de zijkanten en de bodem. Kijk vervolgens naar de kluit van de plant: de zijkanten en onderkant van de plant.

- Doorzoek de bak en de zwarte plastic dozen, kijk in alle hoeken en gaten.

- De wormen komen meestal één voor één, het is niet waarschijnlijk dat je er meerdere in dezelfde pot vindt, tenzij de pot erg groot is/veel regenwormen bevat.

- Als je slijmsporen ziet die glinsteren, kan dat een aanwijzing zijn.

- Eiercapsules komen vaak afzonderlijk voor op dezelfde plekken als de worm: op de grond, in en onder de pot en in en onder de bak en dozen.