Plantgoed: juridische risico’s en afzetkansen

image

Waar in het eerste deel van dit artikel de nadruk lag op kwaliteit, herkomst en de werkelijke kostprijs van jong plantmateriaal, richten we ons nu op een ander cruciaal aspect: juridische bescherming en afzetmogelijkheden.

Achter elke partij plantgoed schuilt immers niet alleen een teelttechnisch verhaal, maar ook een juridisch kader van kwekersrecht, licenties en certificaten. Fouten op dat vlak kunnen verstrekkende gevolgen hebben – van financiële claims tot reputatieschade. Tegelijkertijd stellen professionele afnemers, zoals overheden en retailketens, almaar strengere eisen aan herkomst en duurzaamheid. In dit tweede deel zoomen we in op de risico’s én kansen rondom bescherming, certificering en leverzekerheid.

Hoe zit het met genetische rechten en licenties bij buitenlands plantgoed?

Een vaak over het hoofd gezien aspect bij goedkoop buitenlands plantgoed is het juridische eigendom van het ras. In Nederland zijn kwekers gewend om te werken met rassen die beschermd zijn onder kwekersrecht of licentieovereenkomsten, waarbij veredelaars en licentiehouders toezicht houden op vermeerdering en verspreiding. In het buitenland gelden soms andere normen of is handhaving lastiger. Dat leidt tot risico’s op het gebied van illegale vermeerdering, merkverwatering en zelfs juridische claims. Voor Nederlandse kwekers die met exclusieve rassen werken, of zich onderscheiden op innovatie, is duidelijkheid over rechten cruciaal. Peter Kroes, eigenaar van Van Vliet New Plants: “Een goedkope partij kan op korte termijn aantrekkelijk zijn, maar later alsnog hoge kosten of reputatieschade opleveren.”

Juridische risico’s bij goedkoop plantgoed

GGP.news: Wat zijn volgens u de grootste juridische risico’s voor kwekers die werken met niet-gecertificeerd buitenlands plantgoed?

Peter Kroes: “Het gevaar is dat er een inval plaatsvindt en je kwekerij wordt stilgelegd. Als je geen contracten hebt met veredelaars, moet je plantgoed altijd inkopen inclusief licentie. Mijn advies is: vraag altijd om een factuur waarop de licentierechten apart zijn vermeld. Dan ben je juridisch gedekt.”

Illegale vermeerdering komt nog vaak voor

GGP.news: In hoeverre ziet u in Europa nog steeds gevallen van illegale vermeerdering of handel in beschermde rassen?

Peter Kroes: “Helaas komt het nog steeds op grote schaal voor. Soms gaat het om kleine overtredingen, maar af en toe ook om echt serieuze zaken. Deze maand vindt er in Polen een grote inval plaats bij een kwekerij met 100.000 illegaal vermeerderde planten. Die actie voeren we samen met Breederplants en Kolster BV. Deze maand vindt in Polen een inval plaats bij een kweker met 100.000 illegale planten.”

Hoe controleer je juridische zuiverheid?

GGP.news: Wat kunnen kwekers doen om zeker te weten dat het plantmateriaal dat ze kopen genetisch en juridisch in orde is?

Peter Kroes: “Vraag altijd om een gespecificeerde factuur met aparte vermelding van de licentie. Check daarnaast de websites van de licentiebureaus. Daar kun je nagaan welke soorten door wie gekweekt mogen worden. En twijfel je? Trek dan direct aan de bel bij het licentiebureau.”

Prijsdruk leidt tot risico’s

GGP.news: Ziet u dat druk op de prijs ertoe leidt dat sommige kwekers bewust risico nemen met licenties of kwekersrechten?

Peter Kroes: “Ja, absoluut. Maar het is net als stelen in de supermarkt of tanken zonder betalen: vroeg of laat loop je tegen de lamp. En dan kost het je vaak drie- tot viermaal wat de licentie gekost zou hebben. Daarnaast kom je op een zwarte lijst en heb je blijvend reputatieschade. De boete is vaak drie tot vier keer zo hoog als de licentie. En je reputatie? Die ben je kwijt.”

Veredelaars en bureaus moeten handhaven

GGP.news: Welke verantwoordelijkheid ligt er bij veredelaars en licentiehouders om de keten transparant en juridisch zuiver te houden?

Peter Kroes: “Het is een gedeelde verantwoordelijkheid. Wij doen dit niet alleen om de investering van de veredelaar te beschermen, maar ook om eerlijke concurrentie te waarborgen. We controleren kwekerijen, veilingen, internet en zelfs fysieke verkooppunten. Onze medewerkers zijn zo’n 150 dagen per jaar op pad en bezoeken ook tuincentra, supermarkten en bloemisten om te zien wat er in de markt staat — en wie het geleverd heeft.”

Wat betekent dit alles voor de afzetmogelijkheden?

Niet alleen kwaliteit, maar ook leveringsbetrouwbaarheid bepaalt de afzetmogelijkheden van jong plantmateriaal. Wie verkoopt aan professionele partijen als overheden, exporteurs of retailketens, moet kunnen leveren wat beloofd is – in de juiste soort, maat en hoeveelheid, en op het juiste moment.

Sebastiaan Hoogenraad van Hoogenraad Boomkwekerijen verwoordt het treffend: “Wat je in het voorjaar bestelt, moet je in het najaar exact volgens specificatie geleverd krijgen.” Zijn bedrijf exporteert wekelijks naar meer dan twintig landen en weet uit ervaring hoe cruciaal een strakke logistiek en betrouwbare voorraad zijn. "Dat is waar veel buitenlandse aanbieders steken laten vallen” zegt hij. "Het risico op misgrijpen of afwijkingen is groter bij import van jong plantgoed, zeker bij snelgroeiende, prijsgerichte leveranciers. Kwekers die goedkoop plantgoed inkopen, moeten daardoor vaak alsnog sorteren of corrigeren. En dan ben je je prijsvoordeel alweer kwijt. Het Nederlandse plantmateriaal wat wij leveren is in die zin zeer betrouwbaar en dat waarderen onze klanten dan ook . Tegelijkertijd wordt het afzetkanaal steeds kritischer. Retailketens, gemeenten en buitenlandse opdrachtgevers stellen strengere eisen, als het gaat om herkomstcertificaten en autochtoon-label. Ook de vraag naar klimaatbestendige soorten groeit. Voor kwekers die zich richten op afzet aan professionele klanten – van Staatsbosbeheer tot Duitse steden – wordt twijfelachtig of niet-gecertificeerd materiaal een steeds grotere belemmering. Ook phytosanitair technisch wordt het dan al snel een probleem. Steeds meer bedrijven kiezen daarom bewust voor gecertificeerd Nederlands plantgoed met bewezen prestaties en heldere herkomst. Daarnaast bestaat de bestellijst van de klanten vaak uit 10-talllen verschillende soorten gewassen. Da’s toch lastig als ze dat allemaal bij verschillende adressen in binnen- en buitenland moeten gaan sourcen, handiger als het van één adres komt met één set papieren, herkomst- en phytocertificaten.”

Certificering is (nog) geen must – maar het komt eraan

GGP.news: Hoe belangrijk zijn keurmerken en certificeringen – voor uw afzet naar professionele klanten zoals overheden en groenaannemers?

Sebastiaan Hoogenraad: “De vraag is er wel, zeker vanuit retail en overheid. Maar het gaat ons niet alleen om regelgeving. Het is ook een kwestie van duurzaamheid en continuïteit: we willen dat het bedrijf ook voor de volgende generatie toekomst heeft. We voldoen nu aan MPS A. Voor de meeste exportklanten is certificering nog geen harde eis, maar dat gaat zeker veranderen. Bij vragen uit de aanlegsector komt het onderwerp wél al op tafel – dan moet je ook echt kunnen leveren met herkomst en autochtoon materiaal. “We willen niet alleen aan regels voldoen, maar ook zorgen dat het bedrijf toekomst heeft voor de volgende generatie.”

Herkomst en traceerbaarheid worden belangrijker

GGP.news: Merkt u dat klanten steeds vaker expliciet vragen naar herkomst en traceerbaarheid van het plantmateriaal? Sebastiaan Hoogenraad: “In onze eigen teelt is dat nu nog beperkt. Maar vanuit de aanleg – bijvoorbeeld bij projecten – komt die vraag wél steeds vaker. Als je dan niet kunt aantonen wat de herkomst is, loop je het risico uitgesloten te worden.”

Kwaliteit is alles, zeker voor export

GGP.news: In hoeverre bepaalt de kwaliteit en betrouwbaarheid van uw jonge planten uw positie op de markt?

Sebastiaan Hoogenraad: “Betrouwbaarheid en kwaliteit zijn voor onze klanten echt essentieel. Ze vertrouwen erop dat wij leveren wat ze nodig hebben, zodat ze hun productieplanning kunnen halen. “In veel van de landen waar wij leveren is het klimaat extremer dan hier. Ze hebben een kort venster om de plant door te trekken. Daarom leveren wij veel plantgoed in pot 12 en 14, naast onze standaard P9. Dat noem ik altijd ‘instant happiness’: je hebt net wat zwaarder plantmateriaal dat direct inzetbaar is en eerder resultaat geeft. Instant happiness – dat is wat wij leveren met pot 12 en 14: eerder resultaat, minder risico.”

Goedkoop plantgoed is vaak duurkoop

GGP.news: Wat ziet u als het grootste risico voor de afzet wanneer kwekers kiezen voor goedkoop buitenlands plantgoed van twijfelachtige herkomst?

Sebastiaan Hoogenraad: “We zien dat er soms puur op prijs wordt gekocht, en dan gaat het mis. Er worden dan vervangende soorten geleverd of de kwaliteit is matig. Dat lijkt voordelig, maar je ziet meer uitval of planten halen de gewenste kwaliteit niet. En dan moet je alsnog bijsturen. Een paar procent uitval omdat je slecht plantgoed hebt gekocht, kost vaak meer dan gewoon goed materiaal inkopen. Uiteindelijk wil je als kweker dat het eindresultaat klopt – voor jezelf én voor je klant. Een paar procent uitval kost je uiteindelijk meer dan het verschil in inkoopprijs.”

Conclusie

In een sector waar rasechtheid, leverzekerheid en certificering steeds zwaarder wegen, kunnen kwekers zich geen misstap veroorloven. Het gebruik van goedkoop plantgoed zonder heldere licentie of herkomst levert niet alleen juridische risico’s op, maar kan ook de relatie met afnemers schaden. Leveranciers als Van Vliet New Plants en kwekers als Hoogenraad onderstrepen het belang van transparantie, betrouwbaarheid en langetermijnvisie. Wie zijn afzet veilig wil stellen, moet vandaag al nadenken over de eisen van morgen.

image
image