De moderne boomkwekerij staat voor verschillende uitdagingen. De beschikbaarheid van arbeidskrachten neemt af, de kostendruk stijgt, en de eisen vanuit de afzetmarkt worden groter. Wie zijn bedrijf toekomstbestendig wil maken, moet zijn processen efficiënter organiseren. Mechanisatie speelt hierin een sleutelrol. De machinekamer, het geheel van verwerkings-, oppot- en transportlijnen, wordt steeds meer het hart van de kwekerij.

Mechanisatie maakt het mogelijk om een groot deel van het werk te automatiseren. Dit vraagt echter om een zorgvuldige afstemming van technologie en bedrijfsvoering. Hoe zorgt de kweker ervoor dat hij de regie blijft houden, ook wanneer machines een groter deel van het werk overnemen? Het antwoord ligt in het goed managen van de machines en het blijven afstemmen van de technologie op de specifieke behoeften van het bedrijf. Kwekers die hun machines zelf ontwikkelen, zoals bij Leuveld Boomkwekerijen, kunnen sneller inspelen op deze veranderingen en behouden zo de controle over hun processen.

Bij Leuveld wordt mechanisatie ingezet om de productieprocessen te verbeteren en de arbeidskosten te verlagen. Leuveld heeft een eigen mechanisatiebedrijf (KOBO), dat de kwekerij in staat stelt om machines te ontwikkelen die specifiek zijn afgestemd op hun eigen behoeften. Een voorbeeld hiervan is de knip- en steekrobot, die drie rijen planten tegelijkertijd kan knippen of rondsteken. De robot verlaagt de werkdruk en verhoogt de uniformiteit van de producten.

Ronald Brand, Sales and Office Manager bij Leuveld, legt uit: “Waar voorheen drie mensen stonden te knippen en te snoeien, hoeft nu nog maar één persoon de machine te bedienen. Dit maakt het werk niet alleen efficiënter, maar zorgt er ook voor dat de kweker goed kan blijven afstemmen op de operationele eisen van zijn bedrijf.”

HETO: innovaties voor de kwekerijsector

Naast Leuveld speelt HETO een belangrijke rol in de mechanisatie van de boomkwekerijsector. HETO biedt een breed scala aan machines die de efficiëntie in kwekerijen kunnen verhogen. De machines helpen niet alleen om de productiviteit te verhogen, maar bieden ook de mogelijkheid om processen te stroomlijnen, wat de werkdruk vermindert. Machines zoals de wijderzetvork en trayvullijn maken het oppotten en vullen van trays veel sneller. De wijderzetvork kan 800 tot 900 potten tegelijkertijd op gelijke afstand plaatsen, waardoor het oppotproces aanzienlijk wordt versneld. De trayvullijn biedt een efficiënte manier om trays met potgrond te vullen en stekgaten aan te brengen, waardoor handmatige arbeid grotendeels wordt geautomatiseerd.

Deze innovaties verlichten de werkdruk, maar de vraag blijft: hoe houdt de kweker de regie over het proces, wanneer een groot deel van het werk door machines wordt uitgevoerd? HETO biedt ook afleverbufferbanden en gereviseerde buffersystemen, die het verplaatsen van potten vergemakkelijken en de logistieke processen in kwekerijen verbeteren. Deze machines zijn mobiel en kunnen op verschillende locaties binnen de kwekerij worden ingezet, wat de flexibiliteit vergroot. De regie blijft echter bij de kweker, die de machines moet afstemmen en monitoren om ervoor te zorgen dat ze op de juiste manier worden ingezet en de productiebehoeften blijven vervullen.

De menselijke kant: de (toekomstige) kweker als manager en planner

Hoewel mechanisatie de fysieke werkdruk vermindert, blijft de menselijke factor essentieel. De moderne kweker moet de regie behouden door als manager en planner op te treden. Waar vroeger de nadruk lag op handarbeid, verschuift de focus nu naar het efficiënt beheren van machines en processen. Dit betekent dat de kweker steeds meer moet nadenken over hoe technologie kan worden ingezet om het bedrijf draaiende te houden en tegelijkertijd de kwaliteit en efficiëntie te waarborgen.

Bij Leuveld Boomkwekerijen speelt de samenwerking tussen de technische afdeling en de kwekerijmedewerkers een belangrijke rol. Het bedrijf ontwikkelt zijn machines in nauwe samenwerking met de mensen die de machines daadwerkelijk gebruiken. Dit zorgt ervoor dat de technologie optimaal blijft aansluiten bij de dagelijkse werkzaamheden, zodat de kweker niet alleen kan profiteren van de efficiëntie, maar ook de controle behoudt over de kwaliteit en de uitkomsten van de productie. Met de groeiende mechanisatie in de boomkwekerijsector komt de vraag op hoe de toekomstige kweker wordt voorbereid.

De mbo-opleiding ‘Teelt en techniek: specialisatie boomkwekerij’ van Yuverta speelt in op deze ontwikkeling door studenten voor te bereiden op een meer strategische rol. De opleiding richt zich niet alleen op de technische aspecten van de teelt, gewasbescherming, logistiek, en verkoop. De nadruk ligt ook op algemene vakken zoals economie, ICT en loopbaanbegeleiding, wat de studenten een brede basis geeft voor hun toekomstige loopbaan. Daarnaast is er veel aandacht voor het gebruik van moderne machines en managementvaardigheden. Claudia Chi, directeur van Yuverta Leven Lang Ontwikkelen (LLO), zegt hierover: “De opleiding start nu voor de vierde keer. Nieuw dit jaar is dat we de opleiding tot leidinggevende op niveau 4 aanbieden, wat belangrijk is voor het doorgroei-perspectief van medewerkers.” Deze aanpak ondersteunt de kwekers in hun transitie naar een rol waarin ze niet alleen vaktechnisch onderlegd zijn, maar ook het beheer kunnen behouden overhun kwekerij in een steeds technischer wordende omgeving.

Vooruitkijken: investeringen voor de toekomst

De vraag die iedere kweker zichzelf stelt is: welke investeringen zijn nodig om de komende 5 tot 10 jaar bij te blijven? De vooruitgang in mechanisatie, zoals de knip- en steekrobot van Leuveld en de machines van HETO, laat zien dat het niet alleen gaat om de machines zelf, maar ook om hoe deze machines de werkprocessen kunnen verbeteren. Investeren in geavanceerde machines betekent investeren in een efficiënter en duurzamer bedrijf. Leuveld heeft al verschillende machines ontwikkeld die nu niet alleen in hun eigen kwekerij worden gebruikt, maar ook aan andere kwekers worden geleverd. Dit maakt de kwekerij minder afhankelijk van externe leveranciers en helpt de sector vooruit. HETO kijkt eveneens vooruit en blijft werken aan nieuwe technologieën die de mechanisatie in de sector verder kunnen verbeteren. Hun machines zijn ontworpen om de productiviteit te verhogen en de werkomstandigheden te verbeteren, met oog voor duurzaamheid en efficiëntie. Toch is het belangrijk dat de kweker de leiding houdt, zodat de technologie optimaal kan worden ingezet.

De stem van de kweker

Veel kwekers hebben inmiddels door dat mechanisatie geen luxe meer is, maar een noodzakelijke stap om hun bedrijf toekomstbestendig te houden. In gesprekken met kwekers die al gebruikmaken van mechanisatie, zoals de machines van Leuveld en HETO, komt naar voren dat ze deze technologieën beschouwen als belangrijke hulpmiddelen voor een doelmatiger bedrijf. “De machines nemen niet het werk over, maar maken het werk wel makkelijker en efficiënter,” zegt een Zundertse kweker. De sleutel tot succes ligt in het behouden van de regie. Kwekers moeten niet alleen vertrouwen op de technologie, maar er ook voor zorgen dat ze de controle behouden over de processen die essentieel zijn voor het succes van hun bedrijf.