De steenden (Pinus pinea) is een klassiek voorbeeld van hoe een boom een essentieel onderdeel van het lokale landschap kan worden. In Midden- en Zuid-Italië, vooral in kustgebieden, worden dennenbomen zowel in bossen (bekend als ‘pinete’) als in stedelijke landschapsarchitectuur gebruikt. Veel van zijn kenmerken, zoals de parapluvormige kroon, de witte schors, de heerlijke vruchten (die in veel recepten worden gebruikt, vooral in desserts) en de weerstand tegen zoutnevel, maken het een ideale plant voor kustgebieden.

De laatste tijd zijn er echter twijfels gerezen over het gebruik ervan vanwege veiligheidskwesties. Dit jaar haalde een gebeurtenis de krantenkoppen in heel Italië: op 24 augustus werden in Milano Marittima, aan de kust van Romagna, door een zware storm ongeveer 1000 bomen omvergeworpen, waarvan 250 in het stedelijk gebied.

De Rivièra rond Rimini is een van de belangrijkste toeristische resorts van Italië, niet alleen gewaardeerd door Italianen, maar ook door buitenlandse bezoekers, vooral uit Noord-Europa, trouwe klanten die vaak elk jaar terugkomen. Redenen voor het succes zijn kilometerslange vlakke stranden, redelijke prijzen voor hotels, restaurants en campings (tenminste in vergelijking met andere Italiaanse resorts), een zeer levendig nachtleven, maar ook een prachtig, ontspannend landschap, waaraan de planten een grote bijdrage leveren. Meestal is het weer vrij mooi, maar de gebeurtenissen die zich bijna aan het einde van het toeristenseizoen voordeden, zorgden ervoor dat het seizoen vroegtijdig werd afgesloten.

Gelukkig vielen er geen slachtoffers, aangezien de storm ‘s nachts de kust trof, maar tegenwoordig – wanneer zich ongunstige weersomstandigheden voordoen – hebben niet-professionele journalisten het over 'dodelijke bomen’; in dit geval waren vooral auto's en veel gebouwen betrokken. De beschuldigingen van dit soort pers hebben betrekking op planten met wortelsystemen die niet goed in de grond verankerd zijn (dennenbomen hebben echter penwortels, die meestal goed in de grond verankerd zijn), kronen die een ‘zeileffect’ hebben in de wind, en een staat van verwaarlozing als gevolg van een gebrek aan snoei en onderhoud door de lokale autoriteiten. Professionals in de sector hebben er echter op gewezen dat dennenbomen vaak worden aangeplant in stedelijke omgevingen zonder voldoende beschikbare ruimte, waarbij ‘wild’ parkeren de grond boven het wortelstelsel verdicht en vaak ondergrondse werken (elektriciteit, water, telefoon, enz.) het ondergrondse deel van de planten permanent aantasten. Planten worden ook vaak te dicht bij huizen en andere gebouwen aangeplant en bij heersende winden, die vaak voorkomen in kustgebieden, hebben ze de neiging om te hellen. Tijdens deze gebeurtenis waaide de wind met meer dan 120 km/u.

Bovendien wordt het snoeien (wat niet wordt aanbevolen voor planten zoals pijnbomen, die geen slapende knoppen hebben die de verwijderde delen van de plant kunnen vervangen) uitgevoerd door ongeschikte bedrijven, die uitsluitend worden gekozen vanwege de laagste prijs.

Boomverzorgers discussiëren al jaren over de vraag of dennenbomen kunnen worden vervangen door andere soorten: vanuit landschappelijk oogpunt is dat niet het geval, en zelfs vanuit het oogpunt van verzorging en onderhoud zou geen enkele andere plant winden van deze omvang hebben kunnen weerstaan. Het is statistisch bewezen dat dennenbomen niet vaker omvallen dan andere soorten; het zijn volledig inheemse planten, die perfect zijn geïntegreerd in het ecosysteem. Als er iemand of iets de schuldige is, dan is dat de klimaatverandering – en dus de mens. De temperatuur van de Adriatische Zee is sinds 2003 met bijna een tiende graad per jaar gestegen, met records van wel 3-4 °C boven het historische gemiddelde voor die periode. Dit heeft de afgelopen jaren geleid tot verschillende extreme gebeurtenissen, zoals terugkerende overstromingen in het binnenland van de regio, met schade aan de landbouw, met name aan fruitbomen.

Auteur: Aldo Colombo